Thursday, February 26, 2015

Đỗ Phủ - Xuân Vọng - Và Những Bản DỊCH



Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Bảy bản dịch

bài thơ Xuân Vọng
Của Đỗ Phủ



Viên Linh
(Tác giả bài viết)



Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ


Xuân Vọng


là bài thơ nói về một đất nước chiến tranh
của Đỗ Phủ (712-770)
mà nhiều thế hệ các thi sĩ Việt Nam
đã ngâm vịnh, dịch thuật qua quốc ngữ.
Tương tự như bài Hoàng Hạc Lâu của Thôi Hiệu
có khoảng mười bản dịch,
bài thơ của Đỗ Phủ
cũng có vô số bài chuyển ngữ,
và đó chỉ nói đến những dịch giả tên tuổi.





Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Nhà thơ Đỗ Phủ
theo một bản khắc gỗ Trung Hoa.
(Hình: tác giả Viên Linh cung cấp)


Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Phiên âm bài thơ:




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ




Xuân Vọng
_________________________
Đỗ Phủ


Quốc phá sơn hà tại
Thành xuân thảo mộc thâm
Cảm thời hoa tiễn lệ
Hận biệt điểu kinh tâm.
Phong hỏa liên tam nguyệt
Gia thư để vạn câm.
Bạch đầu tao cánh đoản
Hồn dục bất thăng trâm.




(Đỏ Phù làm bài này vào năm 757)




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Giáo Sư Trần Trọng San diễn nghĩa:

Nước đã bị tàn phá, nhưng núi sông hãy còn đây.
Trong thành xuân,
cỏ cây mọc đầy.
Hoa rơi lệ vì thương cảm thời thế.
Chim sợ hãi vì mối hận biệt ly.
Khói lửa liên miên ba tháng.
Thư nhà đưa đến,
quí báu như muôn lạng vàng.
Trong lúc buồn phiên,
xoa mái đầu bạc, thấy tóc ngắn.
Tóc so le, không cài trâm được.

Ta hãy đọc bản dịch bài thơ này

qua các thể thơ khác nhau,
và bởi các dịch giả khác nhau.



Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Trước hết là bản dịch theo thể thơ

Song Thất Lục Bát Bát,
cứ hai câu bảy chữ xen với hai câu sáu tám:




Trông Xuân
_______________________________
Trần Trọng Kim


Nước phá tan, núi sông còn đó,
Đầy thành xuân cây cỏ rậm sâu.
Cảm thời hoa đỏ dòng châu
Biệt ly tủi giận, chim đau nỗi lòng.
Ba tháng khói lửa ròng không ngớt,
Bức thư nhà giá đáng bạc muôn.
Gãi đầu tóc bạc ngắn ngun,
Dường như hết thảy, e khôn búi tròn.



(Trần Trọng Kim, Đường Thi, tr. 183)


Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Ba bản dịch Lục Bát,

bài thơ được chuyển qua thể thơ
thuần túy Việt Nam:



Ngóng Xuân
_____________________________________
Trần Trọng San


Nước tàn, sông núi còn đây
Thành xuân cây cỏ mọc đầy khắp nơi
Cảm thời, hoa cũng lệ rơi
Lòng chim cũng sợ tình đời Bắc Nam.
Lửa binh ba tháng lan tràn,
Thư nhà đưa đến muôn vàn chắt chiu.
Xoa đầu, tóc bạc ngắn nhiều,
So-le, phơ phất, khó điều cài trâm.



(Trần Trọng San, Thơ Đường, cuốn II, tr. 98)


Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ




Ngày Xuân Trông Về Quê Hương
_______________________________________
Đỗ Bằng Đoàn & Bùi Khánh Đản


Nước tan, sông núi còn đây
Thành xuân tươi tốt cỏ cây một màu
Thương đời, hoa rỏ dòng châu
Biệt ly, chim cũng như đau nỗi lòng
Lửa binh ba tháng chưa xong
Tin nhà một lá thư phong nghìn vàng
Gãi đầu, tóc trắng như sương
Nay đà rụng ngắn khôn đường cài trâm.


(Đường Thi trích dịch, tr. 819-820)




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Hai bài trên có những câu
gần như giống nhau hoàn toàn
khiến người đọc có thể suy đoán
các dịch giả sau
đã bị ảnh hưởng bởi người đi trước,
dù có thể là không cố ý vì đã nhập tâm.
Do bó buộc của vần điệu
và số chữ ngắn dài của câu thơ,
bản lục bát trên
đã phải thêm vào 
hai chữ trong nguyên tác: 

Bắc, Nam. 

Cũng tương tự,
bản dịch dưới 
thay vì cuộc chiến đã kéo dài ba tháng,
lại dịch thành một năm: 


“Tháng Ba rồi lại Tháng Ba:”





Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ






Khương Hữu Dụng
Nước dẫu mất, sông núi còn
Thành xuân quạnh quẽ um tùm cỏ gai
Cảm thời, hoa để lệ rơi
Biệt ly, chim cũng vì người xót xa.
Tháng ba rồi lại tháng ba
Thư nhà buổi loạn đáng là vàng muôn.
Gãi đầu tóc bạc thêm cùn
Búi lên sổ xuống, trâm luồn lại rơi.






Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ


Bản dịch Thất Ngôn Bát Cú:




Nguyễn Quan Hà

Sông núi còn đây nước mất rồi,
Thành Xuân cây cỏ vẫn xanh tươi
Cảm thời hoa nọ luôn rơi lệ,
Hận biệt chim kia mãi rụng rời
Ba tháng tơi bời tràn khói lửa
Thư nhà trân quý vạn vàng mười
Tóc đầu đã ngắn còn thêm bạc,
Lòng muốn trâm kia chẳng thể cài.






Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Bản Dịch Ngũ Ngôn có hai dịch giả,
hai bài dịch khác nhau,
một ở Việt Nam và một ở Santa Ana.



Trông Cảnh Xuân
_________________________________
Lê Nguyên Lưu


Nước mất, còn sông núi,
Thành Xuân cỏ chất chồng.
Hoa thương thời nhỏ lệ,
Chim giận biệt đau lòng.
Khói lửa liền ba tháng,
Thư quê đáng vạn đồng.
Bạc đầu cùn mái tóc,
Trâm bạc khó cài xong.



(Đường Thi tuyển dịch, tr.499)



Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Mong Xuân
______________________________
Tuệ Pháp


Nước tan sông núi ở
Phố Xuân cỏ cây đầy
Thương thời hoa nhỏ lệ
Đau biệt chim hoảng bay.
Khói lửa liền ba tháng
Thư nhà ví ngàn vàng
Đầu bạc tóc thưa ngắn
Cài không nổi cái trâm.



(Santa Ana, 2002)




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



Theo học giả Ngô Tất Tố,

“Đỗ Phủ tự là Tử Mỹ,
người ở Tương-dương, ngụ tại Thiếu-lăng.
Thuở trẻ tuổi nhà rất nghèo.
Đi thi Tiến-sĩ không đậu.
Trong đời vua Huyền-tôn, Đỗ tới Trường-an,
có dâng luôn ba bài phú.
Huyền-tôn xem lấy làm lạ,
bèn cho làm chức thị-chế ờ viện Tập-hiền.
Lúc An-Lộc-Sơn nổi loạn,
Đỗ ở Lộc-châu,
nghe tin Túc-tôn lên ngôi vua ở quận Lĩnh-vũ,
định chạy đến nhà hành-tại của vua ấy.
Chẳng may đi đến giữa đường thì bị quân giặc bắt giam.
Mãi hai năm sau (758) mới trốn ra được.
Khi vào yết-kiến Túc-tôn,
Đỗ được phong làm chức Hữu-thập-di.
Rồi vì một việc chi đó,
lại bị giáng làm Tư-công ở Hoa-châu.
Gặp lúc đói-kém, rối-loạn,
Đỗ bèn bỏ quan lưu-lạc vào vùng Kiếm-Nam.
Khi ấy Nghiêm Vũ đương coi đất Thục, thấy Đỗ,
bèn tâu vua cho làm chức Công-bộ viên-ngoại-lang.
Trong đời Đại- lịch,
Đỗ đến ngụ ở Lỗi-dương.
Một đêm say rượu quá rồi chết.
Bấy giờ mới 59 tuoi. Đỗ đọc sách rất rộng.
Thi-ca của Đỗ làm ra thường thường có vẻ mông mênh,
bao la như làn bể rộng,
gồm đủ nghìn hình muôn trạng.

”Nguyên Chẩn khen rằng,
“Từ khi có người làm thơ đến nay,
chưa ai được như Đỗ.”


(Đường Thi,
phiên dịch và khảo cứu, tr. 22-23
bản Tao Đàn in lần thứ nhất,
Hà Nội, tháng 4, 1940
-VL sưu tập Tết Ất Mùi)

Vien Linh



Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ

_______________________________________


Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ


Dưới Đây Là Bản Dịch Của

Tâm Tiễn




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ



TƯỞNG XUÂN
_____________________________


Nước mất núi sông còn
Thành xuân cỏ mọc lan
Đau lòng hoa rơi lệ
Chim hận biệt ly tràn
Ba trăng liền khói lửa
Tin quí nhà đưa sang
Bạc đầu lưa thưa tóc
Trâm cài khó xuyên thăng

tamtien




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ




Image result for hình ảnh nhà thơ đỗ phủ


Wednesday, February 25, 2015

Bướng Bò









BƯỚNG BÒ
______________________________
"Em còn bương bướng làm chi
Thua đi để có chút gì vui vui"




Image result for tranh vẽ thiếu nữ


Có phải em còn hơi buơng bướng
Làm gì cũng chỉ một mình ên
 Nhưng yêu đâu thể mình ên một
Phải có anh làm một chút quen

Hay là em vẫn uơng uơng ngạnh
Hếch mặt chu mồm trêu tức anh
Để hai ta phải buồn cô quạnh
Ngộ lỡ duyên mình tan biến nhanh

Có phải em còn ngang ngang bướng
Làm gì cũng chỉ một mình anh
Vì yêu đâu thể mình anh một
Phải có em vào nữa mới thành

Có phải cố tình em chơi  bướng
Thua rồi nhưng vẫn cứ làm cao
Chọc anh rồi chỉ mình ên một
Mắt lệ đoanh tròng như thế sao ...


tamtien




Image result for tranh vẽ thiếu nữ




Tảo Mộ Đầu Xuân




Image result for vành khăn tang




TẢO MỘ ĐẦU XUÂN
_________________________________




Image result for vành khăn sô cho huế



Ngày Xuân sương tỏa mờ dương thế
Đất gọi trời thưa áo phủ quan
Gió lộng tiêu điều duơng gian mộ
Khói cuộn nhang tàn khấp cố nhân .



tamtien

Xuân Ất Mùi 2015



Image result for vành khăn tang





Saturday, February 21, 2015

Sầu Xuân



Image result for bến thuyền xuan images


SẦU XUÂN
______________________________________
"Xuân Tình trên bến cô liêu
Buồn nghe nước chẩy nhìn chiều nhẹ buông"


Image result for bến thuyền xuan images



Xa xa cánh nhạn kêu sương
Mây trôi lơ lửng tơ vương bụi nồng

Sông sâu như để chia giòng
Nửa trong nửa đục nửa hồng nửa xanh

Thuyền tình đậu bến năm canh
Xuân về nghe nỗi vắng tanh nhập hồn

Vi vu gió gọi mưa nguồn
Cuồng dâng ngọn khói tỏa buồn lên cao ...


tamtien





Wednesday, February 18, 2015

Quốc Kêu Gọi Hè


Image result for tranh vẽ thiếu nữ



QUỐC KÊU GỌI HÈ
_____________________________________
"Gởi người còn ở phương xa
Xuân sang có phải như là vừa quen"




Image result for tranh vẽ thiếu nữ



Dung nhan ai quá mặn mà
Huơng Xuân phơi phới trên tà áo hoa

Vòng quanh đôi nét thu ba
Phuơng Nam là cõi xót xa tháng ngày

Non sông tuy vẫn đong đầy
Lệ kia sao lại vơi ngày vơi đêm

Buồn vì non nước chưa êm
Hay vì Xuân đến bên thềm rồi đi

Tình non tình nước tình chi
Tình nào thương cảm khắc ghi một đời

Nắng vàng từ thủa thiếu thời
Yêu nhau từ lúc mở lời cầu thân

Từ khi em đã bao lần
Mai kia chắc sẽ là phần bấy nhiêu

Quen người thì tưởng là yêu
Tưởng tình như tiếng quốc kêu gọi Hè ...


tamtien 


Image result for tranh vẽ thiếu nữ



Tuesday, February 17, 2015

Đón Xuân III



Image result for bến thuyền xuan images



ĐÓN XUÂN III
_________________________________
"
Xuân về xao xuyến tâm can
Nghe trong thinh lặng cơ man là sầu
"






 
Xuân này 
tuyết đã đi qua

Từng cơn giá lạnh
 phôi pha một thời

Tưởng đâu
 hương thắm thơ người

Về theo lối mộng 
miệng cười gió Xuân

Nào ngờ
 chân bước theo chân

Hồn thơ vẫn tựa
 vào vần khổ đau

Phải chi
 đừng gặp được nhau

Thì Xuân đâu có
 u sầu lắm thay ...



Image result for bến thuyền xuan images



 Gửi người còn ở phương xa
Xuân sang có phải như là vừa quen



 tamtien


Xuân Ất Mùi - 2015
Santa Ana, CA